WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

Cyryla Ociepa                                                       

Informacja dla uczniów klas 8.

---

29.04.2020 r.

 

 Temat: Władza sądownicza w Polsce.

 

 

 

1. Zasady wymiaru sprawiedliwości.

2. Struktura  władzy sądowniczej.

3. Prokuratura i policja.                     

 

(Przeczytaj.)

       Organami państwowymi powołanymi do rozstrzygania, komu należy przyznać rację w przypadku prawnego sporu albo czy prawo zostało złamane i jaką karę powinno się  wymierzyć jego naruszycielowi, są sądy. Z punktu widzenia państwa pełnią one jeszcze jedną, bardzo ważną funkcję – kontrolują władzę ustawodawczą i wykonawczą.

     . Sędziowie muszą być  apolityczni – choć mogą mieć swoje poglądy i sympatie polityczne, to jednak nie wolno im należeć do partii politycznych, związków zawodowych lub zasiadać w parlamencie.

      Sędziów chroni immunitet. Co to oznacza?

(Odpowiedź znajdziesz w podręczniku na s.147.)

 

        Ważną zasadą postępowania sądowego w Polsce jest dwuinstancyjność. Oznacza to, że od wydanego przez sąd pierwszego orzeczenia przysługuje zawsze odwołanie do sądu wyższego szczebla. Takie odwołanie nazywa się apelacją. Sąd wyższego szczebla musi w wyniku złożenia apelacji ponownie rozpatrzyć sprawę i wydać nowe orzeczenie, potwierdzając lub zmieniając pierwszy wyrok. Od orzeczenia sądu drugiej instancji także można odwołać się pod pewnymi warunkami do Sądu Najwyższego, prosząc o weryfikację wyroku. Takie odwołanie nazywa się kasacją.

 

(Otwórz podręcznik na s.146 i zapoznaj się z zasadą niezależności i niezawisłości wymiaru sprawiedliwości oraz wykonaj pisemnie ćwiczenie 3 s. 150.)

………………………………………………………………………………....................................................................

………………………………………………………………………………....................................................................

 

.

          Większość spraw w Polsce rozpatrują sądy powszechne, do których zalicza się sądy rejonowe, okręgowe i apelacyjne. Rozpatrują one sprawy z zakresu prawa cywilnego, karnego, rodzinnego, pracy i spraw gospodarczych.

         Do odrębnej grupy należą sądy wojskowe. Są to sądy, które sądzą przestępstwa popełnione przez żołnierzy oraz cywilnych   pracowników wojska. Pierwszą instancję stanowią sądy garnizonowe, a drugą sądy okręgów wojskowych.

         Nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych sprawuje Sąd Najwyższy. Na jego czele stoi I Prezes Sądu Najwyższego powoływany przez Prezydenta na 6 – letnią kadencję. Pozostałych sędziów powołuje także prezydent na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa.

          Sądy szczególne, które kontrolują działalność administracji publicznej to sądy administracyjne. Do ich kompetencji należy między innymi rozstrzyganie sporów między obywatelami i samorządami a jednostkami administracji publicznej oraz orzekanie o zgodności uchwał samorządu terytorialnego z ustawami.

Pierwszą instancję sądów administracyjnych stanowią wojewódzkie sądy administracyjne, a sądem drugiej instancji jest Naczelny Sąd Administracyjny (NSA).

(Wykonaj ćw. 2 s.150)

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

 

           W wymiarze sprawiedliwości istotną rolę odgrywa prokuratura. Do jej zadań należy przede wszystkim ściganie przestępców, nadzorowanie śledztwa i sprawowanie funkcji oskarżyciela w sądzie.

          Prokuraturze w wypełnianiu obowiązków pomaga policja, która chroni życie, zdrowie i mienie obywateli, zapewnia porządek publiczny, a także zapobiega przestępstwom. Policja wykonuje też czynności na polecenie prokuratury i sądu – gromadzi dowody dokonanych przestępstw, zatrzymuje podejrzanych i prowadzi przeszukania.

(Na koniec wykonaj jeszcze ćw. 5 s.151)

Na lekcji następnej omówimy sobie trybunały.

 

Pozdrawiam

Ociepa

---

 22.04.2020 r.

 

Temat 5: Rada Ministrów.

 

     Na dzisiejszej lekcji będziemy kontynuowali temat dotyczący władzy wykonawczej w Polsce. Dowiecie się, że drugim obok prezydenta, organem wykonawczym jest Rada Ministrów, czyli rząd.

 

FOT. GMACH KANSELARII PREZESA RADY MINISTRÓW

 

(Zapiszcie w zeszycie temat lekcji i zagadnienia, które musimy omówić.)

 

    1) Rola Rady Ministrów w państwie.

    2) Organizacja Rady Ministrów.

        a) uprawnienia premiera

        b) zadania Rady Ministrów

    3) Sposób powoływania Rady Ministrów.

(Przeczytaj ze zrozumieniem.)

          Rada Ministrów jest kolegialnym (składa się z wielu osób) organem władzy wykonawczej. Równocześnie jednak jej członkowie są organami jednoosobowymi, gdyż mają własne kompetencje.

Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej, z wyjątkiem spraw, które konstytucyjnie należą do innych organów  władzy państwowej.

 

          Zgodnie z Konstytucją RP (art. 147) Radę Ministrów tworzą: Prezes Rady Ministrów (Premier) i ministrowie  poszczególnych resortów (ministerstw). W jej skład mogą  jeszcze wchodzić wicepremierzy i przewodniczący określonych w ustawie komitetów, np. Komitetu Integracji Europejskiej.

 

(Otwórz zeszyt i pod zagadnieniami z lekcji wypisz uprawnienia premiera)

Uprawnienia premiera:

- reprezentuje rząd i kieruje jego pracami,

- stanowi prawo w formie rozporządzeń,

- koordynuje i kontroluje pracę członków rządu,

- jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej,

- sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach.

 

(A teraz samodzielnie wypiszcie zadania Rady Ministrów. Pomoże Wam w tym art. 146 paragraf 4 Konstytucji RP)

 

(Przeczytaj ze zrozumieniem.)

 

         Po zapoznaniu się z zadaniami rządu musimy jeszcze omówić sposób jego powoływania.

1. Prawo powoływania rządu należy do prezydenta, który desygnuje (powołuje na stanowisko) prezesa Rady Ministrów. Na wniosek desygnowanego premiera prezydent powołuje członków Rady Ministrów. Tak powołany rząd musi uzyskać wciągu 14 dni wotum zaufania Sejmu.

2. Jeżeli Rada Ministrów nie uzyska wotum zaufania, Sejm przystępuje do wyłonienia rządu w ciągu 14 dni bezwzględną większością głosów. Do prezydenta należy wtedy tylko wręczenie nominacji członkom rządu i odebrania od nich przysięgi.

3. Jeśli Rada Ministrów dalej nie uzyska wotum zaufania, wtedy prezydent w ciągu 14 dni powołuje nowy rząd. Jeżeli w dalszym ciągu nie uzyska on wotum zaufania, prezydent skraca kadencje Sejmu i zarządza nowe wybory.

 

      Na koniec wykonajcie jeszcze zadanie 2 s.144, a chętni niech wypiszą nazwiska wszystkich premierów od 1989 r. do dzisiaj.

 

Pozdrawiam

C.Ociepa

 

---

15.04.2020 r. (środa)

    

Temat 4: Prezydent RP.

 

       Wiesz, że w Polsce istnieje trójpodział władzy. Władza dzieli się na: ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Na ostatnich zajęciach dowiedziałeś się, że władzę ustawodawczą sprawuje parlament, czyli Sejm i Senat. Dzisiaj będziemy zajmowali się władzą wykonawczą.

Organami władzy wykonawczej w Polsce są prezydent i rząd.

 (Aby dobrze poznać uprawnienia tych organów temat ten podzielimy sobie na dwie lekcje.)

 

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

(Pod tematem lekcji w zeszycie zapisz następujące zagadnienia, które musimy omówić.)

        1. Rola prezydenta w państwie.

        2. Sposób wybierania prezydenta.

        3. Odpowiedzialność Prezydenta RP.

        4. Kompetencje Prezydenta RP.

       Aby, zrozumieć pierwsze dwa ogniwa lekcji zapoznaj się z rozdziałem V, art.126, 127 i 128 Konstytucji RP, a następnie ustnie odpowiedz sobie na poniżej zapisane pytania:

- kim jest prezydent?

- przez kogo jest on w naszym kraju wybierany?

- ile lat trwa kadencja  prezydenta?

- kto w naszym państwie może zostać prezydentem?

- kto i na kiedy zarządza termin wyborów prezydenckich?

- co dzieje się, jeżeli w pierwszej turze żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, czyli więcej niż połowę ważnie oddanych głosów?

       Siedzibą głowy państwa polskiego jest Pałac Namiestnikowski przy ulicy Krakowskie Przedmieście. Został wybudowany w XVII wieku. W okresie Królestwa Polskiego był siedzibą namiestnika carskiego, a w II Rzeczypospolitej i w okresie PRL – siedzibą premiera i rządu. Od 1994 roku jest oficjalną siedzibą prezydenta.

       Teraz omówimy 3 punkt lekcji, czyli musimy zapoznać się z odpowiedzialnością Prezydenta RP.

Prezydent nie ponosi odpowiedzialności za swoje decyzje polityczne. Odpowiada jednak za naruszenie konstytucji, ustaw lub popełnione przestępstwa. W takich przypadkach prezydent odpowiada przed Trybunałem Stanu, przed którym stawia go Zgromadzenie Narodowe (Sejm i Senat) większością 2/3 głosów ustawowej liczby członków na wniosek co najmniej 140 parlamentarzystów.

 

Otwórz podręcznik na stronie 140, przeczytaj i zapamiętaj najważniejsze kompetencje (uprawnienia) Prezydenta RP.

 

Na koniec pisemnie odpowiedz na pytanie 1 i 2 s.143.

 

Dziękuję za udział w lekcji.

 

Drodzy Uczniowie, 

materiał z danej lekcji macie opanować w dniu, na który jest ona przewidziana. Dlatego starannie zapisujecie temat, zagadnienia, odpowiedzi na wskazane pytania i wysyłacie w każdą środę na mój adres do godziny 18-tej. Polecenia, które wykonujecie (pisemnie lub ustnie) to nie są zadania domowe. Należy je opanować i wykonać w czasie przewidzianym na ich realizację.

      Przypominam, że na ocenę końcową wpływ będą miały nie tylko oceny ze sprawdzianów, ale przede wszystkim systematyczna praca.

Dzisiaj była już 4 nasza lekcja, a wśród was są tacy uczniowie, którzy czynnie nie brali udziału w żadnej.

 

Pozdrawiam

Ociepa

---

08.04.2020 r.

 

Temat 3: Jak powstaje ustawa?

       

 

 

Na dzisiejszym spotkaniu dowiesz się, kto w naszym kraju posiada prawo inicjatywy ustawodawczej oraz jakie są kolejne etapy uchwalania ustawy.

 

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

 

(Przeczytaj ze zrozumieniem punkt 1 i 2)

 

1) Jedną z podstawowych funkcji sejmu jest funkcja ustawodawcza. Polega ona na stanowieniu obowiązujących aktów prawnych w formie ustaw, które mogą regulować większość spraw w państwie.

 

2) Zasadniczą rolę w uchwalaniu ustaw odgrywa parlament. Jednak inicjatywa ustawodawcza – czyli prawo przekazywania parlamentowi projektu nowej ustawy w Polsce przysługuje nie tylko posłom. Kto więc jeszcze w naszym kraju ma takie prawo?

 

(Napisz w zeszycie odpowiedź na pytanie 1 s.137. Aby udzielić właściwej odpowiedzi skorzystaj z pomocy Konstytucji  Art. 118. 1 i 2.)

 

3) Korzystając z podręcznika s.136 i 137 oraz moich podpowiedzi zapoznaj się krok po kroku z DROGĄ  UCHWALANIA  USTAWY, aż do chwili gdy stanie się ona obowiązującym prawem.

 

a) Projekt ustawy trafia na ręce Marszałka Sejmu. Może on go zwrócić ze względu na braki formalne (np. brak podpisów) lub przekazać na obrady Sejmu.

 

b) Po trzech czytaniach (ewentualnie wniesionych poprawkach) projekt ustawy zostaje przyjęty w Sejmie zwykłą większością głosów (czyli liczba głosów za jest większa niż liczba głosów przeciw).

 

c) Następnie uchwalona ustawa trafia do Senatu. Wniosek o jej odrzucenie lub poprawki senackie Sejm może odrzucić bezwzględną większością głosów (liczba głosów za jest większa niż suma głosów przeciw i wstrzymujących się).

d) Po zakończeniu postępowania w parlamencie prezydent otrzymuje uchwaloną ustawę do podpisu. Prezydent może skierować ją do ponownego rozpatrzenia przez Sejm ( tzw. weto prezydenckie). Sejm może odrzucić weto większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów (230).

 

e) Prezydent może także skierować ustawę do Trybunału Konstytucyjnego w celu zbadania jej zgodności z konstytucją. Jeśli Trybunał uzna, że jest ona zgodna z konstytucją, prezydent musi ją podpisać. Natomiast jeśli Trybunał stwierdzi niezgodność ustawy z Konstytucją, ustawa upada.

 

(Wykonaj ćwiczenie1 s.138)

 

Dziękuję za udział w lekcji.

Ociepa

---

01.04.2020 r. ( środa )

 

 

Temat 2:  Sejm i senat.            (zapisz w zeszycie)       

 

WSTĘP:

       Z poprzedniej lekcji wiesz, że Polska jest państwem demokratycznym, a najważniejszym aktem prawnym jest konstytucja.

Konstytucje państw demokratycznych zakładają istnienie trzech odrębnych władz: ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej.

Władzę ustawodawczą sprawują parlamenty. Są one dwuizbowe lub jednoizbowe. W naszym kraju mamy parlament dwuizbowy.

 

PRZEBIEG  LEKCJI:

 

1. Otwórz teraz konstytucję i zapoznaj się z ROZDZIAŁEM  IV (Art. 95, 96,97,98); (podręcznik s .212). Następnie odpowiedz na poniższe pytania:    (pytań nie przepisuj , zapisz tylko w zeszycie  odpowiedzi, które utworzą krótką notatkę)

- jak nazywają się izby polskiego parlamentu?

- z ilu posłów składa się Sejm?

- ilu senatorów wchodzi w skład izby wyższej, czyli Senatu?

- ile lat w Polsce trwa kadencja Sejmu i Senatu?

- czy kadencja Sejmu i Senatu może być skrócona?

- kto zarządza wybory do parlamentu?

 

2. Posiedzenia sejmu i senatu odbywają się osobno. Jednak w sytuacjach opisanych w Konstytucji RP ( art.114 ) obie izby parlamentu mogą zbierać się wspólnie jako Zgromadzenie Narodowe.

     

         Zgromadzenie Narodowe zbiera się, gdy:

- nowo wybrany prezydent składa ślubowanie,

- parlament uznaje ,że z powodu choroby prezydenta (śmierci) nie jest w     stanie pełnić swej funkcji,

- prezydent zostaje postawiony w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu,

- prezydent wygłasza orędzie do parlamentu.

 

3. Na s. 134 masz wypisane kompetencje (uprawnienia) sejmu i senatu. Zapoznaj się z nimi dobrze  i zrób w zeszycie ćw.2 s.138.

 

4. Wiesz, że w wyborach do parlamentu może wziąć udział obywatel, który ukończył najpóźniej w dniu wyborów 18 lat, nie jest on pozbawiony praw obywatelskich (nie jest skazany) i nie jest ubezwłasnowolniony (czyli sam za siebie odpowiada) . O takiej osobie mówimy, że ma prawo wyborcze czynne.

        A co to znacz, że ktoś ma prawo wyborcze bierne?

Oznacza to,  że może on kandydować np. na posła, senatora czy prezydenta (czyli może być wybranym). Jednak w przypadku kandydowania na posła  musi on mieć ukończone 21 lat, a na senatora 30 lat.

5. Na dzisiejszym spotkaniu musisz się jeszcze dowiedzieć jakie w naszym kraju obowiązują  zasady wyborcze. Otóż posłowie  wybierani są w wyborach: powszechnych, równych, bezpośrednich proporcjonalnych i tajnych. Natomiast senatorowie są wybierani w wyborach powszechnych, bezpośrednich, większościowych i tajnych. (omówienie tych cech znajdziesz na s.135) .

         Dalszą część tego tematu, czyli jak uchwala się w parlamencie ustawy omówimy na następnych zajęciach.

(Aby, potwierdzić swoją pracę prześlij na mojego maila notatkę, którą zapisałeś i wykonane ćwiczenie 2 s. 138)

 

Dziękuję za udział w lekcji.

 

Ociepa

 

---

25.03.2020 r. ( środa)

 

 

 

Temat 1 :Polska państwem demokratycznym.              

                       /zapisz w zeszycie temat i datę/

 

 

Cele lekcji, które mamy podczas tych zajęć zrealizować:

• wiedzieć , czym jest konstytucja i jaka jest jej budowa,
• znać hierarchię aktów prawnych w Polsce,
• poznać najważniejsze zasady ustroju Polski zawarte w Konstytucji RP.

 

PRZEBIEG LEKCJI:

1. . Konstytucja jest zbiorem najważniejszych praw obowiązujących w państwie. Oznacza to, że wszystkie inne prawa muszą być z nią zgodne. Konstytucja określa podstawy ustroju państwa, wyznacza kompetencje organów władzy, ustala zależności między nimi oraz zawiera katalog praw i obowiązków obywateli.
2. . Z lekcji historii przypomnij sobie kiedy i gdzie została  wydana pierwsza na świecie konstytucja oraz kiedy uchwalona została pierwsza konstytucja w naszym państwie?
3. . Na s.130  w podręczniku jest omówiona budowa i treść obowiązującej obecnie w Polsce konstytucji. Zapoznaj się z nią. Cały  jej tekst znajdziesz na s. 199.

Teraz w zeszycie pod tematem zapisz uzupełnione zdania.

Obecnie obowiązująca w Polsce Konstytucja zwana również ustawą zasadniczą została uchwalona ………………………przez……………

……………………,czyli wspólne posiedzenie………….. i ……………

Składa się ona z krótkiego, uroczystego wstępu zwanego…………… .

Jej tekst podzielony jest na …. rozdziałów, których tytuły określają ich

zakres tematyczny oraz ………. artykułów.

     4. Otwórz podręcznik na s.200,  przeczytaj uważnie preambułę i napisz w zeszycie do jakich wartości się ona odwołuje oraz jakie cele stawia konstytucja przed tymi, którzy będą ją stosowali?

………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………..

     5.  Kolejnym twoim zadaniem jest zapoznanie się z hierarchią aktów prawnych  w naszym kraju /patrz s. 128 /,                a  następnie w zeszycie wykonaj polecenie.

       Uporządkuj pod względem ważności poniżej wymienione akty prawne: umowy międzynarodowe, akty prawa miejscowego,  rozporządzenia ,ustawy, konstytucja.

     6.  Zapoznaj się z naczelnymi  zasadami ustrojowymi zawartymi w Konstytucji RP /patrz s.131/.

Czy faktycznie  te zasady ustrojowe są w konstytucji zapisane? Otwórz Konstytucję RP i zobacz np. w jakim artykule zawarta jest zasada pluralizmu politycznego? Jest ona zapisana w art.11. Podobnie możesz zrobić z pozostałymi zasadami.

 

PODSUMOWANIE

         Na dzisiejszych zajęciach mówiliśmy o tym, że Polska jest państwem demokratycznym. Potwierdzenie tego stwierdzenia  znajduje się w rozdziale I,  art. 2 Konstytucji RP /zobacz s.200/, a przecież jest to najważniejszy akt prawny w naszym państwie, z którym wszystkie inne muszą być zgodne.

 Aby utrwalić sobie zdobytą wiedzę wykonaj ćw.2 s.132 i ćw.5 s.133 , i prześlij je na mój adres e-mail.

 

Dziękuję za udział w zajęciach.

C.Ociepa

 

 

---

 

        Wiem, że powtarzacie teraz materiał do egzaminów. Jednak w wolnej chwili zróbcie 2 zadania z WOS-u:

1/ W związku ze zbliżającymi wyborami prezydenckimi wyjaśnij, jak rozumiesz twierdzenie: „Kto nie głosuje, też głosuje".

Czy zgadzasz się z tym zdaniem? Odpowiedź uzasadnij. 

2/ Wypisz, jakie problemy utrudniają życie mieszkańcom waszej miejscowości.

Odpowiedzi napiszcie w zeszycie, zróbcie zdjęcie i prześlijcie elektronicznie na mój e-mail (podany na stronie szkoły).

Nie zapomnijcie się podpisać.

 

 

Pozdrawiam.

C. Ociepa

---